حوزه ی من عشق من

بسم الله الرحمن الرحيم

سؤال۱: اگر شخصی با اعتقاد به اینکه هنوز اذان صبح را نگفته¬ اند، مشغول سحری شود. سپس متوجه گردد که وقت اذان صبح گذشته است؛ حکم روزه¬ ی او چگونه است؟
همه¬ ی مراجع تقلید (بجز آیت الله بهجت): اگر بدون بررسی و تحقیق در طلوع فجر، مشغول سحری شده روزه باطل است و باید قضا کند.
آیت الله بهجت: اگر بدون بررسی و تحقیق در طلوع فجر، مشغول سحری شده، بنابر احتیاط واجب روزه¬ اش باطل است و باید قضا کند.
تبصره: فرد یاد شده با وجود این که روزه¬ اش باطل شده، حق ندارد افطار کند؛ بلکه باید تا شب از مفطرات امساک نماید.
سؤال۲: آیا فرو بردن خلط، روزه را باطل می¬ کند؟
همه¬ ی مراجع تقلید (بجز آیات عظام بهجت و سیستانی): فرو بردن خلط ـ چنانچه به فضای دهان نیامده باشد ـ اشکال ندارد؛ ولی اگر به فضای دهان برسد، احتیاط واجب آن است که فرو نبرد.
آیت الله سیستانی: فرو بردن خلط ـ چنانکه به فضای دهان نیامده باشد ـ اشکال ندارد؛ ولی اگر به فضای دهان برسد، احتیاط مستحب آن است که فرو نبرد.
آیت الله بهجت: فرو بردن خلط ـ اگر در حال غیر روزه امری عادی باشد و به فضای دهان نرسیده باشد ـ اشکال ندارد؛ ولی اگر به فضای دهان برسد، احتیاط واجب آن است که فرو نبرد.
سؤال۳: اگر شخص روزه¬ دار در اثر فراموشی چیزی بخورد، آیا روزه¬ اش باطل است؟ و آیا واجب است که دیگران به او تذکر دهند؟
همه¬ ی مراجع تقلید: روزه¬ ی او باطل نیست و بر دیگران هم واجب نیست که به او تذکر دهند.
سؤال۴: آیا با شروع اذان مغرب افطار روزه جایز است؟
همه¬ ی مراجع تقلید: اگر یقین دارید وقت داخل شده، اشکال ندارد و اگر شک یا گمان دارید، افطار روزه جایز نیست.
سؤال۵: آیا مسواک کردن با خمیر دندان، در حال روزه اشکال دارد؟
همه¬ ی مراجع تقلید: خیر، اشکال ندارد؛ ولی باید از فرو رفتن آب دهان جلوگیری شود.
سؤال۶: حکم تزریق سرم در حال روزه¬ ی ماه مبارک رمضان چیست؟
آیات عظام؛ امام خمینی، تبریزی، خامنه ¬ای، مکارم و وحید: بنابر احتیاط واجب، باید از تزریق سرم خودداری کند؛ خواه جنبه¬ ی غذایی و تقویتی داشته باشد؛ یا جنبه¬ ی دوایی و مانند آن.
آیات عظام؛ نوری، صافی و سیستانی: تزریق سرم روزه را باطل نمی¬ کند؛ خواه جنبه¬ ی غذایی و تقویتی داشته باشد، یا جنبه¬ ی دوایی و مانند آن.
آیت الله فاضل: اگر سرم جنبه¬ ی غذایی و تقویتی داشته باشد، باید از تزریق آن خودداری کرد؛ ولی اگر جنبه¬ ی دوایی و مانند آن داشته باشد، تزریق آن اشکال ندارد.
آیت الله بهجت: تزریق سرم روزه را باطل می¬ کند.
سؤال۷: حکم تزریق آمپول در حال روزه¬ ی ماه رمضان چیست؟
آیات عظام امام خمینی، بهجت و خامنه¬ ای: اگر آمپول جنبه¬ ی غذایی و تقویتی دارد، بنابراحتیاط واجب، باید از تزریق آن خودداری کند؛ ولی اگر جنبه¬ ی دوایی دارد و یا عضو را بی حس می¬کند، تزریق آن اشکال ندارد.
آیت الله فاضل: اگر آمپول جنبه¬ ی غذایی و تقویتی داشته باشد، باید از تزریق آن خودداری کرد؛ ولی اگر جنبه¬ ی دوایی دارد و یا عضو را بی حس می¬کند، تزریق آن اشکال ندارد.
آیت الله مکارم: اگر آمپول جنبه¬ ی غذایی و تقویتی یا دوایی داشته باشد، بنابر احتیاط واجب باید از تزریق آن خودداری کرد؛ ولی اگر عضو را بی حس می¬کند، تزریق آن اشکال ندارد.
آیات عظام تبریزی، سیستانی، صافی و حید: تزریق آمپول روزه را باطل نمی¬ کند؛ خواه جنبه¬ ی غذایی و تقویتی داشته باشد، یا جنبه¬ ی دوایی و مانند آن.
سؤال۸: گاهی از لثه¬ هایم خون بیرون می ¬آید و با آب دهان مخلوط می¬ گردد؛ آیا اگر آن را فرو ببرم، روزه باطل می¬ شود؟
همه¬ ی مراجع (بجز آیات عظام تبریزی، صافی و نوری): اگر خون در آب دهان مستهلک شود، فرو بردن آن روزه را باطل نمی¬ کند.
آیت الله نوری: فرو بردن آن جایز نیست؛ هر چند در آب دهان مستهلک شود.
سؤال۹: به جهت بیماری لثه، در روز چندین بار از آن خون می¬ آید؛ ولی بدون توجه فرو می¬ رود، آیا روزه باطل می ¬شود؟
همه¬ ی مراجع: اگر بدون توجه و اختیار فرو داده شود، روزه صحیح است.
سؤال۱۰: پر کردن دندان در ماه مبارک رمضان، چگونه است؟
همه¬ ی مراجع: پر کردن یا جرم¬ گیری و کشیدن دندان در ماه رمضان، برای پزشکان جایز است و برای شخص روزه¬ دار زمانی جایز است که مطمئن باشد، خون یا آبی که به وسیله¬ ی دستگاه وارد فضای دهان می -شود، فرو نخواهد رفت.
سؤال۱۱: کسی که می¬ داند یا احتمال می ¬دهد، در روز غذای باقی مانده در لای دندان فرو برده می ¬شود، آیا لازم است هنگام سحر خلال یا مسواک کند؟
آیات عظام امام خمینی، خامنه ¬ای و نوری: اگر در حد احتمال باشد، اشکال ندارد؛ ولی اگر یقین داشته باشد در روز چیزی از آن فرو می ¬رود، باید دندان خود را خلال یا مسواک کند و اگر انجام ندهد و چیزی از آن فرو رود، روزه ¬اش باطل می¬ شود و اگر فرو نرود، بنابر احتیاط واجب، باید قضای آن را به جا آورد.
آیات عظام بهجت، تبریزی، سیستانی، صافی و فاضل: اگر در حد احتمال باشد، اشکال ندارد؛ ولی اگر بداند در روز چیزی از آن فرو می¬رود، باید دندان خود را خلال یا مسواک کند و اگر انجام ندهد، روزه¬ اش باطل می -شود (هر چند چیزی از آن فرو نرود).
آیت الله مکارم: اگر در حد احتمال باشد، اشکال ندارد؛ ولی اگر بداند در روز چیزی از آن فرو می ¬رود، بنابر احتیاط واجب، باید دندان خود را خلال یا مسواک کند و اگر انجام ندهد، روزه¬ اش باطل است (هر چند چیزی از آن فرو نرود).
سؤال۱۲: اگر روزه¬ دار به جهت حالت تهوع، قی کند؛ روزه¬ اش چه حکمی دارد؟
همه¬ ی مراجع: اگر بی ¬اختیار باشد، اشکال ندارد؛ ولی اگر از روی عمد باشد، روزه را باطل می ¬کند.
سؤال۱۳: استعمال عطر برای روزه¬ دار، در ماه مبارک رمضان چه حکمی دارد؟
همه¬ ی مراجع: استعمال عطر برای روزه ¬دار مستحب است؛ ولی بو کردن گیاهان معطّر مکروه است.
سؤال۱۴: آیا استفاده از، شامپو، کرم ویتامینه و رُژ لب در ماه مبارک رمضان مجاز است؟
همه¬ ی مراجع: هیچ یک از موارد ذکر شده، روزه را باطل نمی¬ کند؛ مگر آن که رژ لب، وارد دهان شده و فرو داده شود.
سؤال۱۵: آیا ریختن دارو به چشم (مانند قطره¬ ی چشمی) روزه را باطل می¬ کند؟
همه¬ ی مراجع: اگر دارو به حلق نرسد و یا به حلق برسد ولی فرو نبرد، روزه ¬اش باطل نمی ¬شود.
سؤال۱۶: شستن سر زیر شیر آب در حال روزه، چه حکمی دارد؟
همه¬ ی مراجع: آن چه روزه را باطل می¬ کند، فرو بردن سر زیر آب است؛ به طوری که یک مرتبه آب، همه¬ ی سر را فرا گیرد. اما شستن سر زیر شیر و زیر دوش، اشکالی ندارد.
سؤال۱۷: تنفس بخار آب در حمام، برای روزه چه حکمی دارد؟
همه¬ ی مراجع: بخار آب حمام، روزه را باطل نمی¬ کند.
سؤال۱۸: گاهی انسانِ روزه¬ دار در کنار وسیله¬ ی نقلیه قرار می¬ گیرد و دود آن به حلقش می -رسد؛ آیا روزه¬ اش باطل می ¬شود؟
همه¬ ی مراجع: اگر با این اعتقاد که دود غلیظ به حلقش نمی ¬رسد، در کنار وسیله ¬ی نقلیه بایستد و به طور اتفاقی دود به حلقش برسد، روزه¬ اش صحیح است.
سؤال۱۹: کسی که به نفس تنگی شدید مبتلا شده و در روز باید از اسپری استفاده کند، تکلیف روزه¬ ی او چیست؟
آیات عظام امام خمینی، فاضل، مکارم و نوری: با توجه به این که داروی یاد شده، خوردن و آشامیدن بر آن صدق نمی¬ کند، روزه را باطل نمی¬ کند.
آیت الله خامنه¬ ای: اگر دارو به صورت گاز یا پودر وارد حلق شود، بنابر احتیاط واجب روزه را باطل می¬ کند و اگر گرفتن روزه بدون آن، زحمت و مشقت دارد، استفاده از آن جایز است، و بعد از ماه رمضان، اگر توانست بدون استفاده از اسپری روزه بگیرد، بنابر احتیاط واجب قضا کند.
آیت الله بهجت: اگر به صورت بخار غیر غلیظ وارد حلق شود اشکال ندارد و روزه صحیح است.
آیت الله سیستانی: اگر به صورت مایع به حلق نرسد، اشکال ندارد و روزه صحیح است.
سؤال۲۰: حکم کشیدن سیگار و تنباکو در حال روزه چیست؟
همه¬ ی¬ مراجع: احتیاط واجب آن است که روزه¬ دار، از دود سیگار و تنباکو خودداری کند.
سؤال۲۱: در ماه رمضان بعد از اذان صبح، با حال جنابت از خواب بیدار شدم؛ ولی می¬دانم پیش از اذان محتلم شده¬ ام، تکلیفم چیست؟
همه¬ ی مراجع: روزه صحیح است.
سؤال ۲۲: اگر در ماه رمضان، غسل جنابت را فراموش کنیم و پس از چند روز یادمان بیاید، چه تکلیفی داریم؟
همه¬ ی مراجع: باید نمازها و روزه¬ ی آن چند روز را قضا کنید؛ ولی کفاره ندارد.
سؤال۲۳: شخص جنب که در ماه رمضان قبل از اذان صبح، به آب دسترسی ندارد، وظیفه¬ اش چیست؟
همه¬ ی مراجع: اگر تا پیش از اذان صبح به آب دسترسی ندارد، تیمم بدل از غسل کند و روزه¬ ی او صحیح است. بعد از اذان در صورت دسترسی به آب، برای نماز صبح غسل کند و در غیر این صورت، با همان تیمم نماز صبح خود را بخواند.
سؤال۲۴: کسی که مدّتی روزه گرفته و نماز خوانده است و بعد بفهمد جنب بوده، تکلیف او چیست؟
همه¬ ی مراجع: اگر متوجه اصل جنابت نبوده، روزه¬ های او صحیح است؛ ولی باید نمازها را قضا کند.
سؤال۲۵: اگر در ماه رمضان، با اعتقاد به اینکه برای غسل جنابت وقت دارد، مشغول به غسل شود و وسط غسل بفهمد مقداری از غسل با اذان صبح همراه شده است، حکم روزه¬ ی او چیست؟
همه¬ ی مراجع: روزه ¬ی او صحیح است.
سؤال۲۶: کسی که پیش از اذان صبح با حالت احتلام از خواب بیدار می¬ شود، آیا می ¬تواند تا اذان، غسل نکند و تیمم کند؟
همه¬ ی مراجع: اگر غسل را به تأخیر بیندازد تا جایی که وقت تنگ شود، گناه کرده است. در این صورت باید پیش از اذان صبح، تیمم کند و روزه¬ ی او صحیح است.
سؤال۲۷: اگر شخصی بعد از اذان صبح، محتلم شود و تا غروب غسل نکند؛ آیا اشکالی به روزه¬ ی او وارد می¬ شود؟
همه¬ ی مراجع: خیر؛ لازم نیست فوری غسل کند و روزه¬ ی او صحیح است؛ ولی برای نماز باید غسل کند.
سؤال۲۸: چندین سال با حال جنابت، روزه گرفتم و نماز خواندم؛ در حالی که نمی ¬دانستم جنب باید غسل کند، تکلیف چیست؟
آیات عظام امام خمینی، خامنه¬ ای، تبریزی، مکارم و وحید: نماز و روزه¬ هایی را که در جنابت انجام داده ¬اید، باید قضا کنید.
آیات عظام سیستانی، صافی و فاضل: اگر در یاد گرفتن مسائل کوتاهی نکرده ¬اید، روزه ¬ها صحیح است و قضا ندارد؛ ولی نمازهایی را که در حال جنابت خوانده ¬اید، باید قضا شود.
آیت الله نوری: روزه ¬ها صحیح است و قضا ندارد؛ ولی نمازهایی را که در حال جنابت خوانده¬ اید، باید قضا کنید.
تبصره: طهارت نسبت به نماز شرط واقعی است؛ از این رو اگر از روی ناآگاهی بدون طهارت نماز بخواند، نمازش باطل است.
سؤال۲۹: اگر کسی به عمد روزه¬ ی خود را در ماه مبارک رمضان، به وسیله¬ ی استمنا باطل کند، چه حکمی دارد؟
همه¬ ی مراجع (بجز آیات عظام خامنه¬ ای، سیستانی و صافی): علاوه بر قضا، بنابر احتیاط واجب، باید کفاره¬ ی جمع (۶۰ روزه و اطعام ۶۰ فقیر) بپردازد.
آیات عظام خامنه ¬ای و سیستانی: علاوه بر قضا، کفاره دارد و بنابر احتیاط مستحب، کفاره¬ ی جمع (۶۰ روزه و اطعام ۶۰ فقیر) بپردازد.
سؤال۳۰: کسی که بدون قصد بیرون آمدن منی درماه رمضان، با خودش بازی کند و ناخود آگاه منی از او خارج شود؛ آیا روزه ¬اش باطل می¬شود؟
همه¬ ی مراجع: اگر احتمال می ¬داده که با این کار منی از او بیرون می ¬آید، روزه¬ اش باطل می¬ شود.
سؤال۳۱: اگر با قصد خروج منی، خود ارضایی کند؛ در صورتی که به حدّ خروج منی نرسد، آیا روزه را باطل می¬ کند؟
آیات عظام امام خمینی، خامنه ¬ای و فاضل: خیر روزه ¬اش باطل نمی ¬شود.
آیات عظام بهجت، صافی، مکارم و نوری: اگر به قصد بیرون آمدن منی، خود ارضایی کند، روزه¬ اش باطل می¬ شود؛ هر چند منی از او بیرون نیاید.
آیت الله سیستانی: اگر به قصد بیرون آمدن منی خود ارضایی کند ـ هر چند منی از او بیرون نیاید ـ بنابر احتیاط واجب، روزه را تمام کند و بعد از ماه رمضان قضا نماید.
سؤال۳۲: اگر کسی درماه مبارک رمضان آیه¬ ی قرآن یا حدیث را به طور سهوی غلط بخواند، تکلیف روزه¬ اش چیست؟
همه¬ ی مراجع: روزه ¬اش باطل نمی ¬شود؛ ولی سعی کند قرآن یا حدیث را درست بخواند.
سؤال۳۳: اگر گرفتن روزه باعث شود که بیماری دیرتر بهبود یابد، تکلیف چیست؟
همه¬ ی مراجع: نباید روزه بگیرد.
سؤال۳۴: اگر بیمار با اعتقاد به اینکه روزه برایش ضرر دارد، روزه بگیرد حکم چیست؟
همه ¬ی مراجع: اگر روزه بگیرد، صحیح نیست و باید پس از ماه رمضان آن را قضا کند.
سؤال۳۵: کسی که می ¬داند یا احتمال قوی می¬ دهد که اگر روزه بگیرد، به زخم معده یا سنگ مثانه دچار می ¬شود؛ آیا روزه بر او واجب است؟
همه ¬ی مراجع: اگر احتمال عقلایی می¬ دهد، روزه بر او واجب نیست.
سؤال۳۶: کسی که ناراحتی کلیه دارد و باید برای جلو گیری از آن در طول روز، چندین بار آب و مایعات استفاده کند، حکم روزه¬ ی او چیست؟
همه¬ ی مراجع: اگر برای جلوگیری از بیماری کلیه، نیاز به نوشیدن آب یا سایر مایعات در طول روز باشد، روزه گرفتن بر او واجب نیست.
سؤال۳۷: بیماری که در طول روز تنها به خوردن چند قرص نیاز دارد، درصورتی که گرفتن روزه برایش ضرر ندارد؛ آیا خوردن تنها چند قرص روزه را باطل می¬ کند؟
همه ¬ی مراجع: آری روزه ¬ی او باطل می¬ شود.
سؤال۳۸: روزه گرفتن برای زن باردار ـ که نمی¬ دانسته روزه برای جنین ضرر دارد ـ چه حکمی دارد؟
همه¬ ی مراجع: اگر بر اثر روزه، خوف ضرر بر جنین داشته باشد، نباید روزه بگیرد.
سؤال۳۹: زن بارداری که به جهت حمل و شیردهی نتوانسته روزه¬ ی ماه رمضان و قضای آن را بگیرد؛ آیا تکلیف قضا از او ساقط می ¬شود و حکم مریض را دارد؟
همه¬ ی مراجع: خیر، هر زمان که توانایی پیدا کرد، باید روزه¬ ها را قضا کند و حکم مریض را ندارد.
سؤال۴۰: اگر کسی در ایام عادت، از قرص یا آمپول جلوگیری استفاده کند؛ روزه ¬ی او صحیح است؟
همه¬ ی مراجع: اگر عادت نشود، روزه صحیح است.
سؤال۴۱: دختر که به حدّ بلوغ رسیده، ولی به واسطه ¬ی ضعف بنیه، نمی¬ تواند روزه بگیرد و قضای آن را تا دو سه سال به جا آورد، تکلیف او چیست؟
همه¬ ی مراجع (بجز آیات عظام مکارم و تبریزی): اگر گرفتن روزه برای او ضرر دارد، یا تحمل آن برایش زحمت و مشقت زیاد دارد، روزه بر او واجب نیست؛ ولی ترک آن به صرف برخی عذرها، جایز نیست و هر زمان توانست باید قضای آن را به جا آورد.
آیت الله مکارم: در فرض یاد شده، روزه بر او واجب نیست و باید برای هر روز یک مُد طعام بدهد و قضای این روزه¬ها هم بر او واجب نیست.
سؤال۴۲: کسی که از روی عمد روزه ¬های خود را نگرفته تکلیفش چیست؟
همه¬ ی مراجع: هر مقدار از روزه¬ ها را که نگرفته، باید قضا کند و افزون بر آن، برای هر روز نیز باید کفاره بدهد؛ یعنی، دو ماه روزه بگیرد، یا شصت فقیر را سیر کند و یا به هر کدام یک مد (تقریبا ده سیر) طعام (گندم یا جو و مانند آن) به آن ها بدهد.
سؤال۴۳: آیا کسی که از روی عمد و در ملأ عام، روزه خواری می¬ کند، تعزیر دارد؟
همه¬ ی مراجع: افزون بر قضا و کفاره، تعزیر نیز دارد که مقدار آن، برای بار اول و دوم ۲۵ تازیانه است و به نظر عده¬ ای، اندازه¬ ای برای آن مشخص نشده و با نظر و تشخیص حاکم شرع تعیین می ¬گردد. اگر بعد از تعزیر اوّل و دوم، برای مرتبه ¬ی سوم روزه خواری کند، حکمش قتل است.
سؤال۴۴: آیا می ¬توان درماه رمضان برای فرار از روزه مسافرت کرد؟
همه¬ ی مراجع: مسافرت کردن در ماه رمضان ـ هر چند به عنوان فرار از روزه باشد ـ اشکال ندارد؛ ولی این امر تا قبل از روز بیست و سوم مکروه است.

وظايف مبلّغين ديني از ديدگاه حضرت امام خميني(ره)

بدون شک، وظيفۀ اصلي و غايي مبلّغين ديني (بعد از خودسازي و تزکيه نفس)، تبليغ و تعميق معارف و حقايق اسلامي در بين مردمي است که به عنوان مخاطب انتخاب مي­شوند. به منظور بهره­گيري از رهنمودها و توصيه­هاي بنيان­گذار جمهوري اسلامي، حضرت امام خميني(ره) و نيز ترسيم خطوط کلّي در اين زمينه، اهمّ وظايف و رسالت­هاي مبلّغ از ديدگاه امام(ره) را مرور مي­کنيم.

1. اهتمام به امور مسلمين. مبلّغين و روحانيان مبارز و متعهّد به اسلام، در طول تاريخ و در سخت­ترين شرايط، همواره با دلي پر از اميد و قلبي سرشار از عشق و محبت، به تعليم و تربيت و هدايت نسل­ها همّت گماشته­اند و هميشه پيشتاز و سپر بلاي مردم بوده­اند و با همۀ اين­ مشقت­ها از حيثيت و اعتبار واقعي مردم دفاع نموده­اند. حضرت امام(ره)، طي سخناني در جمع ائمۀ جمعه مراکز استان­ها، در مورخه 22/7/61 مي­فرمايند: «ما بايد … اهتمام به امور مسلمين داشته باشيم و اهتمام به امور مسلمين، تنها مسئله­گويي نيست. علاوه بر آنها، امور سياسي، اجتماعي و ساير گرفتاري­هاي مسلمين است که هر کس به آنها اهتمام نکند، مسلمان نيست. شما (روحانيان و مبلّغين) بايد بر تمام امور مسلمين نظارت داشته باشيد و سعي کنيد؛ که عزلت و کناره­گيري در اسلام نيست». ايشان در جاي ديگر، خدمت به اسلام و مسلمين و رفع گرفتاري­هاي مسلمانان را از وظايف عمده و اصلي روحانيان و مبلّغين ديني برشمرده و مي­فرمايند: «شما (علما و مبلّغين) موظّف هستيد، به اسلام خدمت کنيد و لازمۀ خدمت به اسلام و مسلمين، اين است که ناطق و سخن­گو باشيد. به موقع اعتراض و مخالفت کنيد و به امور جامعه اهتمام داشته باشيد و در اصلاح آن مجاهدت کنيد. خدمت همين نيست که درس بخوانيد. موظّف هستيد براي رفع گرفتاري­هاي مسلمين کوشش کنيد و در اين راه با دشمنان مبارزه کنيد». (در جستجوي کلام امام، دفتر هشتم، ص272)

2. مطالعه و شناخت معضلات و مقتضيات زمان. اعيان به اسلام و انقلاب (علما و روحانيون)، بايد نبض تفکّر و نياز آيندۀ جامعه را هميشه در دست خود داشته باشند و همواره چند قدم جلوتر از حوادث، مهيّاي عکس­العمل مناسب باشند. چه بسا، شيوه­هاي رايج ادارۀ امور مردم، در سال­هاي آينده تغيير کند و جوامع بشري براي حلّ مشکلات خود، به مسائل جديد اسلام نياز پيدا کند. علماي بزرگوار اسلام از هم­­­­اکنون بايد براي اين موضوع فکر کنند (صحيفه نور، ج21، مورخه 3/12/67). چه بسا مبلّغين و مربّياني که به­دليل عدم شناخت مقتضيات و نيازمندي­هاي مردم زمان خود، علي­رغم تسلّط بر علوم و معارف قديم و جديد، در تبليغ و تعمّق پيام خود در بين مردم، عاجز و ناتوان بوده و حتّي تلاش و تبليغ آنان، اغلب به ضدّ تبليغ تبديل شده است. حضرت امام(ره) در اين­باره، طي سخناني مي­فرمايند:

«روحاني و مبلّغ و مجتهد، بايد به مسائل زمان خود احاطه داشته باشد … براي مردم و جوانان و حتّي عوام هم قابل قبول نيست که علما و روحانيان و مجتهدين نسبت به سياست­ها و موقعيت­ها و اوضاع و احوال حاکم بر جهان، بيگانه و بي­اطلاع باشند چرا که اينان مرجع مراجعات مردم و پاسخ­گوي مشکلات و سؤالات ديني، سياسي و اجتماعي آنان و سخن­گويان اصلي اسلام و انقلابند.»

3. عنايت خاص به جوانان. بنابر اظهارات روان­شناسان و متخصصان علوم تربيتي، در دوران بلوغ، افکار، عقايد و القائات، نقش و نفوذ فوق­العاده­اي در تعيين و تغيير بينش و منش جوانان داشته و گرايش­ها و جهت­گيري­هاي آينده را شکل مي­دهد و شخصيت و نوع زندگي و خلاصه، شقاوت و سعادت آنان در اين دوره تکوين مي­يابد. موريس ديس، از روان­شناسان بنام فرانسه، که سال­ها در زمينۀ روان­شناسي جوانان و نوجوانان به تحقيق پرداخته است، در مورد شکل­گيري افکار و عقايد انسان در دوران جواني مي­نويسد: «بلوغ، ارزش است و مطالعۀ بلوغ نشان مي­دهد که اين دوران، سرشار از هر نوع امکانات براي جوانان است و سرنوشت آنان تعيين مي­شود و زندگي انسان، خيلي فعالانه­تر از هر دوره­اي، در اين زمان، طراحي و تهيه مي­گردد. جواني، به کمک تخيّل قوي و کنجکاوي، دوراني است عالي، که مي­توان آن­ را دوران تغيير شکل روحي ناميد که انديشه جديد، نظريات بديع، اختراعات آينده و خلاصه، آن­چه پيام­آور سرنوشت­هاست، در اين مرحله تدوين مي­گردد. سرانجام در اين دوران است که رفتار اساسي ما در برابر زندگي شکل مي­گيرد.» (از کتاب جرم­شناسي، ج1، ص346) پيامبر عظيم­الشأن(ص) در اين­باره فرموده­اند: «به شما دربارۀ نوجوانان و جوانان به نيک سفارش مي­کنم که آنها دلي رقيق­تر و قلبي فضيلت­پذير دارند. خداوند مرا به پيامبري برانگيخت، تا مردم را به رحمت الهي بشارت دهم و از عذابش بترسانم. جوانان سخنانم را پذيرفتند و با من پيمان محبت بستند.» (حديث تربيت، ج2، ص133) در ادامۀ اين گفتار، حضرت علي(ع) مي­فرمايند: «عليک بالاحدات فانهم اسرع الي کل خير»؛ (بر تو باد توجه به نسل جوان، زيرا جوانان سريع­تر به خير و صلاح مي­گرايند و حق را مي­پذيرند). (روضه کافي، ص94) و هم­چنين حضرت امام صادق(ع) مي­فرمايد: «بادروا اولادکم بالحديث قبل ان سبقکم اليهم الموجبه»؛ (احاديث اسلامي را به فرزندان خود هرچه زودتر بياموزيد قبل از آنکه مخالفين بر شما سبقت گيرند و دل­هاي فرزندان شما را با سخنان نادرست اشغال نمايند). (اصول کافي، ج6، ص47).

لذا با توجه به گفتار فوق، بر مسئولان و دست­اندرکاران دل­سوز کشور، به­طور اعم و متصدّيان و متولّيان امر تبليغ، به­طور اخص است که ارشاد و هدايت صحيح آنان را از اصلي­ترين برنامه­هاي تبليغاتي و تعليماتي خود قرار داده و ضمن رفع نيازهاي مادّي و معنوي، در سازندگي اين سرمايه­هاي عظيم کشور، با موضعي پدرانه و محبت­آميز، با سعۀ صدر و آغوشي باز، آنان را نسبت به احکام و معارف اسلام و آرمان­هاي مقدّس جمهوري اسلامي ايران که با ايثارگري­هاي فراوان جوانان به دست آمده، آگاه و علاقه­مند نموده و از دام شيّادان پليد استعمار نجات دهند. حضرت امام خميني(ره) طي سخناني خطاب به نسل جوان مي­فرمايند «جوانان را از بزرگ­ترين ذخاير اسلام و انقلاب به شمار آوريد» و در حکم صادره به مناسبت انتصاب رياست سازمان تبليغات اسلامي فرمودند «در محدودۀ توان­تان، در چهارچوب اسلام ناب محمدي(ص)، راه مبارزه عليه ربا و حيله و خدعه را به مردم و به­خصوص جوانان سلحشورمان نشان دهيد».

در اين ميان، نقش روحانيان و مبلّغين محترم و دل­سوز که رسالت تعميق و تزريق علم و معرفت و معنويت در بين مردم را از انبياء و اولياء به ارث برده­اند، بيش از سايرين در تعيين و ترسيم ارزش­ها و الگوي­هاي نسل جوان و به طبع رشد و شکوفايي فرهنگي و اجتماعي جامعه، مؤثر و تعيين­کننده خواهد بود که حضرت امام خميني(ره) در منشور دوم انقلاب، خطاب به روحانيت و علما مي­فرمايند: «علما و روحانيون، انشاء­الله به همۀ ابعاد و جوانب مسئوليت خود آشنا هستند، ولي از باب تذکّر و تأکيد عرض مي­کنم، امروز بسياري از جوانان و انديش­مندان در فضاي آزاد کشور اسلامي­مان احساس مي­کنند که مي­توانند انديشه­هاي خود را در موضوعات و مسائل مختلف اسلامي بيان دارند و با روي گشاده و آغوشي باز، حرف آنان را بشنوند و اگر بي­راهه ­روند، با بياني آکنده از محبّت و دوستي، راه راست اسلامي را نشان آنها دهند. و به اين نکته توجه کنند که نمي­شود عواطف و احساسات معنوي و عرفاني آنان را ناديده گرفت و با پدري و الفت، با آنان بر خورد کنند و در غير اين­صورت، خداي ناکرده به دام ليبرال­ها و ملّي­گراها و يا چپ و منافقين مي­افتند و گناه اين، کم­تر از التقاط نيست. وقتي مي­توانيم به آينده کشور و آينده­سازان اميدوار شويم که به آنان در مسائل گوناگون بها دهيم.»

4. ابهام­زدايي و معرفي اسلام ناب. حضرت امام خميني(ره) در کتاب گران­قدر ولايت فقيه در مورد اهميت و ضرورت ابهام­زدايي، در معرفي اسلام راستين مي­نويسند: «رسماً روحانيون موظّفيد، آن­چه را نفقه کرده­ايد، بين مردم منتشر کنيد و مردم را با مسائلي که ياد گرفته­ايد، آشنا سازيد… شما بايد به تبليغات و تعليمات در جهت معرفي و بسط اسلام همّت بگماريد… و ما موظّفيم ابهامي را که نسبت به اسلام به وجود آوردند، برطرف سازيم. تا اين ابهام را در اذهان نزداييم، هيچ کاري نمي­توانيم، انجام بدهيم. ما بايد خود و نسل آينده را وادار کنيم و به آنها سفارش کنيم که نسل خويش را نيز مأمور کنند … بايد تلاش کنيم زهد و تقدّس اسلام ناب محمدي(ص) را از انگاره­هاي تقدّس­مآبي و تحجّر­گرايي اسلام آمريکايي جدا کرده و به مردم و مستضعفان نشان دهيم. ما اگر نظامي بر پايۀ نه شرقي و نه غربي واقعي و اسلام پاک و منزّه از ريا و خدعه و فريب را معرفي نماييم، انقلاب پيروز شده است.» (صحيفه نور، مورخه 28/6/67)

5. خنثي نمودن تبليغات دشمنان. بنيان­گذار جمهوري اسلامي از همان روزهاي آغازين نهضت، ضمن افشاي جنايات رژيم منحوس پهلوي و دشمنان اسلام و انقلاب، خصوصاً آمريکا و اسرائيل غاصب، همواره خطاب به مبلّغين و روحانيون فرمودند: «وظيفۀ علماي اعلام و مبلّغين است که جرائم اسرائيل را در مساجد و محافل ديني، به مردم گوشزد کنند. علماي اعلام و ملّت شريف ايران، نبايد در اين امر ساکت باشند.» (صحيفه نور، ج1، مورخه 23/6/1342) در اين ميان، بر مبلّغين و علما، به­ويژه دانشمندان و روشن­فکران بزرگ اسلام لازم است که يک­دل و يک­جهت، در طول نجات بشريت از تحت سلطۀ ظالمانۀ اين اقليت حيله­باز و توطئه­گر که با دسيسه­ها و جنجال­ها، سلطۀ ظالمانۀ خود را بر جهانيان گسترده­اند، به پا خيزند و با بيان، قلم و علم خود، خوف و هراس کاذب را که بر مظلومان سايه افکنده است، بزدايند. که متاع­مان يک متاعي است که محتاج به مبالغه نيست و اگر همان سرپوش­هايي که ديگران روي متاع ما گذاشته­اند، همان دورغ­هايي که تبليغات سوء و ضد ما منتشر کرده­اند، مبلّغين معزز و دست­اندرکاران تبليغات کشور همان را خنثي کنند، در واقع توانسته­اند اسلام و معارف اسلامي را به نحو شايسته­اي در جهان ترويج نمايند.

6. فراگيري زبان­هاي زنده دنيا. در گذشته يکي از ضعف­ها و نارسايي­ها­ي عمدۀ مدارس ديني و مراکز تربيت مبلّغ ما، بيگانه بودن و حتي مخالفت برخي از اساتيد و مدرّسين اين مراکز با فراگيري زبان­هاي زنده دنيا بوده است که علي­رغم فعاليت چشم­گير آن در دوران انقلاب اسلامي، تحولات قابل توجّهي در سيستم درسي مدارس علميّه ايجاد شده است که رهبر راحل و فرزانه، با توجه به ضرورت فراگيري زبان­هاي بيگانه به منظور نشر و تبليغ فرهنگ اسلامي در جهان مي­فرمايند: «اگر ما همۀ زبان­ها را براي تبليغ اسلام بدانيم، عبادتي بزرگ است. ما با زبان اين­جا که نمي­توانيم براي مردم آمريکا و ساير کشورها، مسائل اسلام را بگوييم.» (صحيفه نور، مورخه 2/6/62)

«اگر ما مي­خواهيم اسلام و جمهوري اسلامي را به جهانيان معرفي نماييم، بايد به زبان­هاي زندۀ دنيا آشنايي داشته باشيم و در اين ميان، مدارس ديني و حوزه­هاي علميّه، مبلّغين و روحانيون، بيش از ساير مراکز و مراجع محتاج اين مهم مي­باشند.» (صحيفه نور، مورخه 16/6/62)

7. مخاطب­شناسي. شناخت دقيق مخاطبان و گيرندگان پيام، يکي ديگر از وظايف عمدۀ مبلّغين و مربّيان مي­باشد که چه بسا مبلّغين و پيام­رساناني هستند که علي­رغم دارا بودن بسياري از امتيازات و امکانات، به­دليل کم­توجّهي و بعضاً بي­توجّهي به اين مهم، در جلب و جذب مخاطبان ناکام و ناتوان مانده­اند. در نقش و اهميّت مخاطب­شناسي، همين بس که حضرت امام(ره)، يکي از امور و رموز اصلي موفقيّت خود در زمينۀ تبليغ و ترويج اسلام و اطمينان قلوب مسلمانان و مستضعفان جهان را، مرهون شناخت دقيق و عميق اهداف و آرمان­ها و نيازهاي مخاطبين، خصوصاً توده­هاي مردم تلقّي نموده و مي­فرمايند: «مردم احساس کردند که ما خيرخواه آنها هستيم و همان مطلبي را که در نهاد آنهاست، ما اظهار مي­کنيم و دعوت به آن مي­نماييم. علاقۀ مذهبي هم به ما دارند و قدرت ما ناشي از همين رمز است.» (در جستجوي کلام امام(ره)، دفتر6، ص36)

«من ملّّت را مي­شناسم و از درون آنها خبر مي­دهم و از زبان آنها سخن مي­گويم. مي­دانم چه در سينه­هاي­شان غليان دارد و من از همۀ نقاط ضعف، آگاهم. شاهد تحولات نيم­ قرن بوده­ام. بدبختي ناشي از ارعاب مردم را مي­دانستم و مي­ديدم و احساس مي­کردم … من سخن­گوي ملّت خواهم بود و خواست­هاي ملّت را به زبان خواهم آورد.» (در مصاحبه با روزنامه­نگار مصري، حسنين هيکل، مورخه 2/12/53)

تبلیغ در نگاه مقام معظم رهبری
درس هم كه مي‌خوانيم، براى اين است كه بتوانيم پيام الهى را ابلاغ كنيم، برسانيم؛ حالا چه در زمينه‌ى معارف دينى، چه در زمينه‌ى احكام دينى، چه در زمينه‌ى اخلاق الهى. هيچ چيزى جاى اين را نمي‌گيرد؛ منبر رفتن، با مردم حرف زدن. اين، از ساير شيوه‌هاى تبليغ، از جهاتى كارسازتر است.

یابن الحسن.درخیمه تنهایی ات  چه  میگذرد  که بیابان رابر شهر های مجلل ما ترجیح داده ای ؟